جاجیم چیست؟ فرق گلیم با جاجیم چیست؟

یکی از زیباترین زیرانداز های ایرانی که کاربرد های مختلفی هم دارد جاجیم است. ممکن است از خود بپرسید جاجیم چیست و چه ویژگی هایی دارد؟ یا فرق جاجیم با گلیم چیست؟

در این مطلب از سایت فرش گوزل کاشان قصد داریم به معرفی این دست بافت اصیل ایرانی بپردازیم. هم چنین شما را با تفاوت هایی که گلیم با جاجیم دارد آشنا کنیم. برای آشنایی کامل با جاجیم ایرانی پیشنهاد می کنیم ادامه مطلب را از دست ندهید.

جاجیم چیست؟ تاریخچه جاجیم در ایران

جاجیم یک زیرانداز دورویه است که از نخ‌های رنگین و ظریف پشمی یا پنبه‌ای یا آمیزه‌ای از این دو بافته می‌شود. جاجیم‌ها معمولاً به صورت راه راه و شبیه به رنگین کمان طولی بافت می‌شوند. یکی از خصوصیات اصلی جاجیم‌ها این است که پرز ندازند و می‌توان از هر دو روی آن استفاده کرد.

در مورد جاجیم می توان گفت از نظر ظاهری شبیه به پلاس است اما ضخامت کم تری نسبت به پلاس دارد. کاربرد های جاجیم ها بسیار زیاد است. علاوه بر زیرانداز، عشایر ایرانی به عنوان بالاپوش گرم از آن استفاده می کنند.

جاجیم در هنگام کوچ نیز برای جابجایی و بسته بندی کردن وسایل هم کاربرد دارد. در برخی مناطق حتی به عنوان چشم روشنی، جهیزیه تازه عروس ها یا یادگاری هدیه می دهند. هدیه ای بسیار ارزشمند که سال ها زیبایی را به ارمغان می آورد.

واژه‌شناسی

واژه جاجیم در زبان‌های ترکی به معنای “زیرانداز” است. برخی لغتنامه‌نویسان، جاجیم را واژه‌ای فارسی می دانند اما کاربرد واژگانی چون جاجم، جیچیم و جیْجیم در زبان ترکی سبب می شود که برخی دیگر آن را واژه‌ای ترکی بدانند.

واژهٔ جاجیم در زبان فارسی ریشه در واژهٔ ترکی «جیجیم» دارد. «جیجیم» از دو بخش «جی جی» (به معنای زیبا و پر نقش و نگار) و «یم» (ضمیر ملکی اول شخص مفرد، به معنای مال من) شکل می گیرد. بنابراین، جاجیم به معنای «زیبای مال من» است.

تاریخچه

سابقه جاجیم بافی در ایران به هزاران سال پیش باز می‌گردد. در دوران باستان، جاجیم‌ها به عنوان زیرانداز، پلاس، فرش و رختخواب پیچ استفاده می‌شدند. جاجیم‌ها همچنین هنگام کوچ عشایر برای بسته بندی و جابه جایی اسباب و لوازم و گاهی به عنوان بالاپوش گرم مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

در ایران، جاجیم بافی در مناطق مختلف به ویژه در مناطق عشایری رواج دارد. از جمله مناطق مهم جاجیم بافی در ایران می‌توان به کردستان، آذربایجان غربی، خراسان، لرستان، کرمانشاه و مازندران اشاره کرد.

ویژگی های اصلی جاجیم چیست؟

در ادامه اصلی ترین ویژگی هایی که این زیرانداز زیبای ایرانی دارد به صورت خلاصه ذکر می کنیم:

• دو رو
• بدون پرز
• نازک‌تر از گلیم و پلاس
• بافت از مواد اولیهٔ پشم یا پنبه
• بافت به صورت افقی
• دارای نقوش ساده و هندسی
• کاربردهای مختلفی دارد
• به عنوان یک اثر هنری ارزشمند محسوب می‌شود

مواد اولیه

مواد اولیهٔ جاجیم معمولاً پشم و پنبه است. پشم به دلیل گرمای زیاد و دوام بالا، گزینهٔ مناسبی برای بافت جاجیم است. پنبه نیز به دلیل نرمی و لطافت، برای بافت جاجیم‌های ظریف و نازک استفاده می‌شود.

روش بافت

جاجیم به صورت افقی بافته می‌شود. دار جاجیم بافی بر خلاف دار قالی، به صورت افقی بر روی زمین قرار می‌گیرد. بافنده با استفاده از نخ‌های رنگی، نقوش متنوعی را روی جاجیم می‌بافد.

انواع جاجیم

جاجیم‌ها از نظر مواد اولیه، بافت و طرح به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. از نظر مواد اولیه، جاجیم‌ها به دو دسته پشمی و پنبه‌ای تقسیم می‌شوند. جاجیم‌های پشمی گرم‌تر و بادوام‌تر از جاجیم‌های پنبه‌ای هستند.

از نظر بافت، جاجیم‌ها به دو دسته تخته‌ای و دو تخته‌ای تقسیم می‌شوند. جاجیم‌های تخته‌ای به صورت یکپارچه بافته می‌شوند، در حالی که جاجیم‌های دو تخته‌ای از دو تخته بافته شده و سپس به هم متصل می‌شوند.

از نظر طرح، جاجیم‌ها به طرح‌های متنوعی تقسیم می‌شوند. برخی از طرح‌های جاجیم عبارتند از:

• طرح‌های هندسی
• طرح‌های گیاهی
• طرح‌های حیوانی
• طرح‌های اسلیمی

اهمیت جاجیم

جاجیم یک هنر سنتی و ارزشمند است که نقش مهمی در فرهنگ و اقتصاد ایران دارد. جاجیم‌ها علاوه بر کاربردهای اساسی، از نظر زیبایی نیز ارزشمند هستند. هر یک از این دست بافت های زیبا دارای رنگ و نقش منحصر به فردی هستند که نشانی از هنر و فرهنگ مردم منطقه بافنده آن دارد.

در سال‌های اخیر، جاجیم بافی به عنوان یک صنعت دستی رونق گرفته است. جاجیم‌های ایرانی به کشورهای مختلف صادر می‌شوند و مورد استقبال گردشگران قرار می‌گیرند.

گلیم و جاجیم هر دو از صنایع دستی سنتی ایرانی هستند که از نخ‌های پشمی یا پنبه‌ای بافته می‌شوند. با این حال، تفاوت‌های مهمی بین این دو وجود دارد. در ادامه تفاوت های اصلی که بین این دو زیرانداز وجود دارد بیان می کنیم.

تفاوت در مواد اولیه

گلیم معمولاً از نخ‌های پشمی بافته می‌شود، در حالی که جاجیم می‌تواند از نخ‌های پشمی، پنبه‌ای، یا ترکیبی از این دو بافته شود.

تفاوت در روش بافت

گلیم به صورت عمودی بافته می‌شود، در حالی که جاجیم به صورت افقی بافته می‌شود.

تفاوت در ساختار

جاجیم همانند گلیم بدون پرز است. برخلاف گبه و گلیم فرش ها که داری پرز یا همان نخ خاب هستند.

بیشتر بخوانید: گبه چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

تفاوت در کاربرد

گلیم معمولاً به عنوان زیرانداز استفاده می‌شود، در حالی که جاجیم کاربردهای مختلفی دارد، از جمله زیرانداز، پلاس، فرش، رختخواب پیچ، و حتی روانداز. امروزه گلیم آشپزخانه یکی از اصلی ترین کاربرد هایی است که گلیم دارد.

تفاوت در زیبایی

گلیم‌ها معمولاً دارای نقوش و رنگ‌های متنوع و چشم‌نواز هستند، در حالی که جاجیم‌ها معمولاً دارای نقوش ساده و هندسی هستند.

تفاوت در قیمت

گلیم‌های دستباف معمولاً گران‌تر از جاجیم‌های دستباف هستند.

در جدول زیر خلاصه‌ای از تفاوت‌های گلیم و جاجیم آورده شده است:

در نهایت، انتخاب بین گلیم و جاجیم به سلیقه و نیاز افراد بستگی دارد. اگر به دنبال یک زیرانداز گرم و نرم هستید که دارای نقوش و رنگ‌های متنوع باشد، گلیم گزینه مناسبی است. اگر به دنبال یک زیرانداز بادوام و دارای کاربردهای مختلف هستید، جاجیم گزینه مناسبی است.

نتیجه

جاجیم یک زیرانداز سنتی و ارزشمند است که سابقه‌ای طولانی در ایران دارد. جاجیم‌ها از مواد اولیه طبیعی و با استفاده از هنر و ذوق دستان زنان و مردان هنرمند ایرانی بافته می‌شوند. جاجیم‌ها علاوه بر کاربردهای کاربردی، از نظر زیبایی نیز ارزشمند هستند و می‌توانند به عنوان یک اثر هنری در منازل و محل کار استفاده شوند.

خرید گلیم ماشینی: قیمت ارزان و کیفیت عالی

در صورتی که می خواهید یک زیرانداز بسیار ارزان قیمت و بادوام تهیه کنید، گلیم ماشینی بهترین گزینه است. چون ارزان ترین قیمت را دارند و در عین حال بسیار بادوام هستند. به همین دلیل برای استفاده در آشپزخانه، اتاق خواب یا پله ها بسیار عالی هستند.

کارخانه فرش گوزل کاشان تخصصی ترین تولید کننده انواع گلیم ماشینی در انواع طرح های جدید مدرن و سنتی با بهترین کیفیت است. در فروشگاه اینترنتی فرش گوزل می توانید انواع طرح و مدل گلیم ماشینی درجه یک کاشان را مشاهده و خرید کنید.

منبع: دانش نامه ویکی پدیا