شانه و تراکم فرش چیست؟ بهترین شانه و تراکم فرش چیست؟

یکی از بحث های داغ در زمینه فرش ماشینی مطمئنا مبحث شانه و تراکم فرش است. این دو ویژگی در فرش های ماشینی تقریبا ذهن تمامی خریداران فرش را درگیر خود می کند. بیش ترین سوالاتی که در خرید فرش ماشینی برای خریداران پیش می آید و به سوالات متداول خرید فرش تبدیل شده موارد زیر است:

• بهترین شانه و تراکم فرش چیست؟
• از کجا بفهمیم فرش چند شانه است؟
• بالاترین تراکم و شانه فرش ماشینی
• فرش 700 شانه بهتر است یا فرش 1200 شانه؟
• فرش چند شانه خوبه؟
• فرش تراکم بالا یا خوبه یا تراکم پایین؟
• فرش 700 شانه یعنی چی؟
• فرش 700 شانه بهتره یا 1200 شانه؟

در این مطلب از مجله فرش گوزل کاشان می خواهیم به تک تک این سوال ها پاسخ دهیم. هم چنین شما را با مفهوم شانه و تراکم در فرش ماشینی آشنا کنیم. در ابتدا این دو مورد را به زبان ساده توضیح می دهیم.

شانه فرش چیست؟

اگر با قالی های دستباف ایرانی آشنا باشید می دانید که در قالی های دستباف چیزی به نام رجشمار وجود دارد. رجشمار در قالی دستباف به معنی تعداد گره هایی است که در 7 سانتی متر از بافت قالی وجود دارد.

شاید بگویید اصلا منظور از گره در بافت چیست؟ اگر به پشت قالی نگاه کنید می بینید که هر یک از نخ های سطح فرش به چله یا همان نخ های تار پشت فرش پیچ خورده و گره هایی را به وجود آورده اند. هر چه تعداد گره ها در 7 سانتی متر از بافت قالی بیشتر باشد، قالی ریزبافت تر و زیباتر خواهد بود.

در فرش ماشینی شانه فرش دقیقا همان رجشمار قالی دستباف است. با این تفاوت که شانه فرش به معنی تعداد گره ها در یک متر از بافت عرضی فرش است. پس وقتی می گوییم یک فرش 700 شانه است، یعنی در 100 سانتی متر از عرض پشت فرش می توان 700 گره را در کنار هم دید. یا به عبارتی در 10 سانتی متر از بافت عرضی فرش 70 گره وجود دارد.

چگونه شانه فرش را حساب کنیم؟

برای حساب کردن شانه در فرش ماشینی تنها به یک خط کش نیاز داریم. کافی است که خط کش را پشت فرش و در کنار گره های عرض فرش قرار دهید. سپس شروع به شمارش گره ها در 10 سانتی متر از بافت فرش کنید. در جدول زیر تعداد گره های پشت فرش و متناسب با آن شانه فرش قرار دارد.

با توجه به این جدول می توانید به راحتی شانه هر فرشی را محاسبه کنید. البته شمارش گره ها در بافت فرش با چشم طبیعتا سخت است و خطا نیز دارد. به خصوص در فرش هایی مثل فرش 1200 شانه که گره هایی بسیار ریز دارند. پس بهتر است تعداد گره ها را برای اطمینان 2 یا 3 مرتبه محاسبه کنید.

تراکم فرش چیست؟

تا اینجا با مفهوم شانه فرش آشنا شدیم. در ادامه می خواهیم در مورد تراکم فرش هم صحبت کنیم. تراکم فرش هم همان مفهوم تعدد گره های بافت فرش را دارد اما با یک تفاوت. تراکم فرش به معنی تعداد گره ها در یک متر از بافت طولی فرش است.

همان طور که تعداد گره ها در بافت عرضی فرش مشخص و قابل شمارش است، در بافت طولی فرش هم می توان این تعداد را اندازه گیری کرد. در این جا باید به نکته دیگری هم در مورد تراکم اشاره کرد و آن هم قرار داشتن نخ های پود در بین گره های طولی فرش است.

در محاسبه تراکم طولی گره های فرش، تعداد نخ های پود که بین گره ها قرار دارند نیز اضافه می شود. یعنی علاوه بر تعداد گره ها، مجموع نخ های پود هم اضافه می شود.

تعداد نخ های پود در هر رج از بافت فرش به نوع دستگاه بافنده وابسته است. دستگاه های قدیمی دو پودی بودند و در هر رج 2 پود بین گره ها اضافه می کردند. اما دستگاه های جدید غالبا سه پودی هستند.

پس برای حساب کردن تراکم طولی فرش های جدید می توان تعداد گره های 10 یا 100 سانتی متر از بافت را شمارش و در عدد 3 ضرب کرد. برای مثال فرش 1200 شانه که در هر 100 سانتی متر از طول خود تعداد 1200 گره دارد، تراکم 3600 خواهد داشت. (1200*3=3600)

در جدول زیر تعداد گره های بافت طولی فرش و تراکم فرش تعریف شده است.

تاثیر شانه و تراکم در کیفیت و ماندگاری فرش

در این جا به این سوال می رسیم که فرش چند شانه خوبه؟ در این مورد می توان گفت شانه فرش به کیفیت، دوام، ماندگاری و طول عمر فرش ارتباط چندانی ندارد. هر چه فرش ریزبافت تر شود مسلما زیبایی ظاهری فرش هم به همان اندازه زیاد می شود. اما کیفیت فرش و ماندگاری آن بیش تر به موارد دیگری وابسته است.

حتی با توجه به استفاده و کاربرد فرش در فضا، در مواردی فرش با شانه پایین تر دوام بهتری هم دارد. برای مثال فرش 1200 شانه یا 1500 شانه زیبایی و جلوه فوق العاده ای دارد اما ضخامت کمی دارد. از این نظر بیش تر برای تزیین دکوراسیون استفاده می شود.

در مقابل، فرش 500 شانه یا 700 شانه دارای ضخامت خیلی خوبی است. از این نظر برای فضایی که پاخور زیادی دارد خیلی مناسب است. یعنی دوام فرش با شانه پایین تر در فضایی مثل آشپزخانه مسلما بیش تر است.

مزیت های تراکم بالا در فرش ماشینی چیست؟

به طور خلاصه می توان مزیت هایی که تراکم بالا در فرش ماشینی دارد را موارد زیر دانست:

• بافت مستحکم و بادوام
• نرمی و لطافت فوق العاده بالا
• برگشت پذیری بالای الیاف
• جلوه بی نظیر ظاهری و ریزبافتی
• شباهت بالا به فرش های دستباف گران قیمت

همان طور که مشخص است هر چه تراکم گره ها در بافت فرش بیش تر و بیش تر شود، انسجام بافت و استحکام آن هم بیش تر است. برای مثال اگر یکی از گره های یک فرش 1500 شانه را از بافت فرش بیرون بکشید، هیچ تغییری در فرش به وجود نمی آید.

در سوی دیگر هر چه تراکم گره ها بیش تر می شود به ناچار باید از الیاف با نمره نخ بالاتری استفاده کرد. یعنی الیافی که ظریف تر هستند و ضخامت کم تری دارند. این مورد یک مزیت مهم دارد. اگر اجسام سنگین یا چیز هایی مثل پایه مبل روی بافت فرش قرار گیرد، بافت فرش سریعا به حالت اول برمی گردد و تغییر حالت نمی دهد.

معایب تراکم بالا در فرش ماشینی

زیاد بودن تراکم در فرش ماشینی معایب چندانی ندارد. تنها معایبی که می توان برای زیاد بودن تراکم فرش بیان کرد عبارت است از:

• افزایش قیمت فرش با زیاد شدن شانه و تراکم
• کاهش ضخامت فرش به دلیل کاهش ارتفاع نخ خاب
• کاهش وزن فرش به دلیل کاهش ضخامت بافت و افزایش نمره نخ خاب
• سر خردن فرش روی سرامیک
• ظرافت و حساسیت بیشتر فرش

جمع بندی نهایی در مورد شانه و تراکم فرش در هنگام خرید

تا اینجای مطلب موارد زیادی در مورد شانه فرش و تراکم آن و دیگر موارد وابسته به آنها بررسی کردیم. در نهایت باید بگوییم در خرید فرش ماشینی بهتر است در ابتدا به نیاز خود توجه کنید.

به عبارت دیگر به این فکر نباشید که حتما باید فرش هایی مثل 1200 شانه یا 1500 شانه که تراکم و شانه بالا دارند خرید کنید. برای خیلی از خریداران، فرش های 700 شانه و حتی 500 شانه ممکن است خرید بهتری باشند.

مثلا کسانی که نوزاد یا بچه های کم سن و سال دارند طبیعتا بهتر است فرشی خرید کنند که زیر پای نرمی داشته باشد، مثل فرش 700 شانه. برای چنین کسانی فرش 1500 شانه با ضخامت پایین اصلا مناسب نخواهد بود.

نکته بعدی هم مسلما توجه به قیمت فرش است. فرش های با تراکم بالا قیمت خیلی زیادی هم دارند. امروزه فرش 700 شانه به دلیل قیمت مناسب در کنار کیفیت عالی و بافت نرم هم چنان فروش خیلی زیادی دارد.

در نهایت، در این مطلب از مجله کارخانه فرش گوزل کاشان سعی کردیم به صورت جامع به تمامی سوالاتی که خریداران در مورد شانه و تراکم فرش دارند پاسخ دهیم. امیدواریم در این مورد به شما هم کمک کرده باشیم.  چنانچه در این مورد سوال بی پاسخی دارید می توانید در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.